Jerzy Lewczyński

---

Życiorys

Jerzy Lewczyński był utalentowanym artystą, którego losy w czasie II wojny światowej związały się z działalnością w Armii Krajowej. W jego życiorysie punkt zwrotny stanowi ukończenie Politechniki Śląskiej w Gliwicach, co pozwoliło mu rozwijać pasję do fotografii i sztuki wizualnej.

W latach pięćdziesiątych jego twórczość zaczęła przybierać formę, którą określano mianem „antyfotografii”. Artysta próbował uchwycić relacje między starannie dobieranymi, symbolicznymi przedmiotami i używał ich jako komentatorów codzienności. Lewczyński jednak z biegiem lat nazwał swoje działania „teatrem fotografii”, co podkreślało interaktywność oraz teatralność jego projektów.

Z biegiem czasu jego zainteresowania kierowały się ku tzw. „archeologii fotografii”, gdzie Lewczyński włączał do swoich dzieł prace innych artystów oraz reprodukcje zapomnianych lub zniszczonych zdjęć. W ten sposób odkrywał i reinterpretował symbole dotyczące zranionej historii, a także ludzkie ślady w tych pracach. Jego działania miały na celu odkrycie i analizy zdarzeń przeszłych, odgrywających ważną rolę w kontekście aktualnych dyskursów kulturowych.

W latach 1957–1960 był aktywnym członkiem nieformalnej grupy artystów fotograficznych, w której składzie znajdował się też Zdzisław Beksiński oraz Bronisław Schlabs. W całej swojej karierze prezentował swoje prace na wielu znaczących wystawach, takich jak „Fotografia subiektywna” (1968), „Fotografowie poszukujący” (1971) oraz „Stany graniczne fotografii” (1977).

Wyjątkowym momentem w jego twórczości była praca „Nysa 1945 – nasze powiększenie”, która powstała w 1971 roku, kiedy to wykorzystał cudze zdjęcie przedstawiające pasażerów pociągu w Nysie z 1945 roku. O oryginalnym zdjęciu pisał Henryk Waniek w swojej książce „Finis Silesiae”. W latach 1988–1993 Lewczyński pełnił rolę wykładowcy w Wyższym Studium Fotografii ZPAF w Warszawie.

Jego badania dotyczące historii fotografii zaowocowały wydaniem „Antologii fotografii polskiej 1839-1989” w 1999 roku. Publikacja ta była pionierska w Polsce, dając kompleksowy opis zjawiska fotografii. W życiu artysty ważne były także przynależności do różnych organizacji, takich jak Gliwickie Towarzystwo Fotograficzne (od 1951) oraz ZPAF (od 1956). Był również członkiem honorowym Fotoklubu Rzeczypospolitej Polskiej.

Za swoje osiągnięcia artystyczne Jerzy Lewczyński został uhonorowany licznymi wyróżnieniami. W 1963 roku Międzynarodowa Federacja Sztuki Fotograficznej nadała mu tytuł Artiste FIAP – AFIAP. W 1996 roku otrzymał Krzyż Komandorski Orderu Odrodzenia Polski, a w 2007 roku Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, jak również Nagrodę im. Katarzyny Kobro. Dodatkowo w wyniku uchwały Kapituły Fotoklubu Rzeczypospolitej Polskiej został odznaczony Złotym Medalem „Zasłużony dla Fotografii Polskiej”.

Jerzy Lewczyński zmarł 2 lipca 2014 roku w Gliwicach, a jego ostatnim miejscem spoczynku stał się Cmentarz Centralny w Gliwicach. Przez wiele lat przyjaźnił się z Zdzisławem Beksińskim, a w 2014 roku na rynku wydawniczym ukazała się książka pod redakcją Olgi Ptak zatytułowana „Zdzisław Beksiński. Listy do Jerzego Lewczyńskiego”. W ciągu swojej kariery wpływał na wielu twórców, w tym takie osobistości jak Wojciech Prażmowski, Krzysztof Pijarski oraz Georgia Krawiec.

---

Oceń: Jerzy Lewczyński

---